लेक लाडकी योजना महाराष्ट्र सरकारने सुरू केलेली एक महत्वाची योजना आहे. आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल कुटुंबातील मुलींसाठी ही योजना म्हणजे स्त्री सक्षमीकरणासाठी उचललेलं एक प्रभावी पाऊल आहे. या योजनेअंतर्गत मुलीच्या जन्मापासून ते १८ वर्षे वय होईपर्यंत टप्प्याटप्प्याने एकूण ₹1,01,000 पर्यंत आर्थिक मदत दिली जाते.
योजनेचा उद्देश
- मुलींचा जन्मदर वाढविणे
- शालेय शिक्षणासाठी प्रोत्साहन
- बालमृत्यूदर व कुपोषण कमी करणे
- शाळाबाह्य मुलींचे प्रमाण कमी करणे
- बालविवाह रोखणे
- स्त्री सक्षमीकरणाला चालना देणे
योजना कधीपासून लागू झाली?
लेक लाडकी योजना 1 एप्रिल 2023 पासून संपूर्ण महाराष्ट्रात लागू झाली आहे. ही योजना पूर्वीची माझी कन्या भाग्यश्री योजना यामधील सुधारणा असून, आता तिच्यात आणखी लाभ देण्यात येतात.
योजनेसाठी पात्रता निकष
- लेक लाडकी योजनेसाठी अर्ज करण्यासाठी खालील अटी लागू आहेत: पिवळ्या किंवा केशरी राशन कार्ड असणं आवश्यक.
- मुलीचे पालक महाराष्ट्राचे रहिवासी असावेत.
- कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न ₹1,00,000 पेक्षा कमी असावं.
- कुटुंब नियोजन प्रमाणपत्र आवश्यक (विशिष्ट हप्त्यांसाठी).मुलगा व मुलगी दोघं असतानाही मुलीला लाभ मिळतो.
- दुसऱ्यांदा जुळ्या मुली झाल्यासही लाभ मिळतो, मात्र त्यानंतर शस्त्रक्रिया गरजेची आहे.
योजनेअंतर्गत मिळणारा आर्थिक लाभ
या योजनेअंतर्गत मुलीच्या वाढत्या वयानुसार टप्प्याटप्प्याने खालीलप्रमाणे रक्कम दिली जाते:
वयाचा टप्पा रक्कम (रु.)
जन्मावेळी ₹5,000 1 वर्ष पूर्ण ₹4,000 3 वर्ष पूर्ण ₹6,000 शाळा प्रवेश (6 वर्षे) ₹8,000 इयत्ता 1 ली ते 12 वी (दरवर्षी) ₹6,000 प्रती वर्ष इ. 12 वी नंतर 18 वर्षे पूर्ण ₹25,000 (एकरकमी) ➤ एकूण: ₹1,01,0
अर्ज कसा करावा?
1. ऑफलाइन अर्ज प्रक्रिया
जवळच्या अंगणवाडी सेविका यांच्याकडून विहित नमुन्यात अर्ज घ्या.
सर्व आवश्यक कागदपत्रांसह अर्ज मुख्यसेविका किंवा पर्यवेक्षिका यांच्याकडे सादर करा.
मुलीचा जन्म झाल्यानंतर लवकरात लवकर अर्ज सादर करावा.
2. ऑनलाइन अर्ज प्रक्रिया
अधिकृत पोर्टलवर (महिला व बालविकास विभाग) जाऊन नोंदणी करता येते.
ग्रामीण भागात अंगणवाडी सेविका व शहरी भागात मुख्य सेविका पोर्टलवर अर्ज अपलोड करतात.
आवश्यक कागदपत्रे
- मुलीचं जन्म प्रमाणपत्र
- आधार कार्ड (मुलगी आणि पालकांचे)
- शिधापत्रिका (Ration Card)
- बँक खात्याचा तपशील
- कुटुंब नियोजन प्रमाणपत्र (जे लागू असेल त्या टप्प्यावर)
- निवासी प्रमाणपत्र
अर्ज कुठे करायचा?
लेक लाडकी योजनेसाठी अर्ज खालील ठिकाणी करता येतो:
महिला व बालविकास विभागाचे कार्यालय
जिल्हा कार्यक्रम अधिकारी कार्यालय
जिल्हा परिषद/नगर परिषद कार्यालय
अंगणवाडी केंद्र
विभागीय उपायुक्त कार्यालय (महिला व बालविकास)
योजनेचा लाभ कोणाला होतो?
अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती, इतर मागासवर्गीय कुटुंबातील मुलींना
गरजू व आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल कुटुंबातील मुलींना
ग्रामीण व शहरी भागातील लाभार्थ्यांना
अधिक माहिती कुठे मिळेल?
अधिकृत संकेतस्थळ: https://womenchild.maharashtra.gov.in
महिला व बालविकास विभागाचे स्थानिक कार्यालय
निष्कर्ष
लेक लाडकी योजना महाराष्ट्र सरकारची एक लोकहितकारी योजना आहे. समाजातील मुलींच्या सर्वांगीण विकासासाठी ही योजना फारच उपयुक्त आहे. मुलींचं शिक्षण, आरोग्य, सुरक्षा आणि भविष्यासाठी आर्थिक बळ देणारी ही योजना प्रत्येक गरजू पालकांनी नक्कीच अर्ज करून घ्यावी.